Griezmann vs Schweinsteiger … Eða var Schweinsteiger kominn í bann? Hvernig er hægt að banna einstaklingi sem heitir Schweinsteiger að taka þátt í leik? Ég er ekkert viss um að hann sé í banni. Ég hef bara ekki tíma til að athuga það. Ef ég ætti grill, þá yrði það fyrsta sem mér dytti í hug að grilla yfir leiknum. Láta leikinn hljóma í bakgrunninum á meðan kartaflan mýktist innan í álpappírnum. Griezmann og Schweinsteiger. (Það yrði reyndar ekki mikið flesk á grillinu; flesks er ekki neytt á heimilinu.) Mörgum þykir annars við hæfi að halda með Frökkum af því þeir fóru svo illa með Íslendinga. Það kæmi vissulega betur út fyrir Íslendinga ef Frakkar ynnu Þjóðverja líka. En ég ætla að halda með Þjóðverjum. Þeir sem eru heimsmeistarar eiga að fá að halda því áfram – engin ástæða til að breyta því. Gesundheit.
Það er ekki beinlínis hægt að segja að það hafi verið ævintýri á gönguför, sbr. leikritið, en eftirminnilegt var það: Þegar við yfirgáfum Arnarhól nokkrum mínútum áður en fyrri hálfleik lauk í gærkvöldi – það voru börn með í för, tvö þeirra amerísk; þau nenntu ekki að vera lengur meðal tuttugu þúsundanna; og við hin eiginlega ekki heldur – þá var búið að skora tvo mörk í leiknum; og þegar við gengum yfir Austurvöll var hrópað út úr The English Pub „Þrjú – núll!“, og síðan þegar við komum heim, þá var búið að bæta við einu marki enn: 4 – 0. Gönguferðin frá Arnarhóli upp á Suðurgötu var því tveggja marka ferð. Sem táknaði allhressilega að „ævintýrið“ væri búið. En svo unnu Íslendingar seinni hálfleikinn. Mín hugmynd er því sú að næst muni liðið einungis leika seinni hálfleikinn; að það láti eitthvert annað lið um þann fyrri. Frétt dagsins er aftur á móti sú að framsóknarkonan, sú sem hafði engin rök fyrir litlu áliti sínu á verðandi forseta, hún hefur ákveðið að hætta á þingi. Þetta eru bestu fréttir sem íslenskir fjölmiðlar hafa sagt okkur í langan tíma. Og ég ætla mér ekki að rökstyðja það. Það er eiginlega ekki hægt að rökstyðja neitt sem tengist ákvörðunum og yfirlýsingum framsóknarkonunnar. Það er ekki hægt að rökstyðja neitt sem frá framsóknarmönnum kemur. Og þar af leiðandi átti framsóknarkonan sjálf í basli með að rökstyðja yfirlýsingu sína um verðandi forseta. En núna er sólin komin aftur. Og ég er ánægður með íslenska fótboltalandsliðið. (Og það er þjóðhátíðardagur Bandaríkjamanna.)
Það stendur til að fara á Arnarhól seinnipartinn, og horfa á leikinn þar. Það eru Ameríkanar í heimsókn, og þeir eru spenntir fyrir Arnarhóli. (Svo verður reyndar að koma í ljós hvort maður verði þar allan leikinn; það verður að spilast eftir því hvernig leikurinn spilast.) En ef Ameríkanarnir væru ekki, þá færi ég líklega til bróður míns í Hafnarfirði til að horfa á leikinn. Og hann mun eftir sem áður horfa á leikinn þar. Við höfum rætt það svolítið okkar í milli hvort úrslitin verði þau sömu í Hafnarfirði og í Reykjavík. Og við komumst að þeirri niðurstöðu að líklega væri öruggast að vera annað hvort á Akureyri eða í Vestmannaeyjum, því á þeim stöðum er líklegra að niðurstaða leiksins verði Íslendingum í vil. En ekki meira um það í bili. Nú hefur framsóknarkonan, nafni þarsíðasta forseta Íslands, tjáð sig opinberlega um næsta forseta okkar, Guðna Th. Henni líst ekkert á hann. En hún neitar að rökstyðja lítið álit sitt á honum. Þessa daga hefði ég haldið að fjölmiðlar hefðu úr nægu að moða (EM, Brexit, Boris og Donald, kirkjugrið osfrv.), og þess vegna finnst mér afar einkennilegt að þeir séu að segja frá því sem framsóknarkonan segir. Eða öllu heldur því sem hún segir ekki. Hún sagði það (held ég) á facebook, en fjölmiðlum finnst það ekki nóg; þeir vilja að það birtist víðar – þeir bjuggu til úr því fyrirsögn. Mér dettur í hug í þessu sambandi að ef Íslendingar vinna ekki Frakka í kvöld, þá ættu fjölmiðlar á Íslandi að láta vera að birta úrslitin. Segja frekar meiri fréttir af Vigdísi Hauksdóttur.
Fyrsta uppáhaldsliðið í EM á mínu heimili var Wales, eftir að þeir unnu Slóvakíu á öðrum degi keppninnar. Reyndar vissi enginn annar á heimilinu af því að Wales var að spila, en samt: Wales var orðið uppáhaldsliðið. Síðan þá er Spánn dottinn úr keppninni, en Wales ennþá inni. Ég missti að vísu af leik Wales og Belgíu í gær; ég sá bara lokamínúturnar. En Ísland er líka uppáhaldslið. Og núna held ég með því. En líka Þjóðverjum og Wales. Mín óraunsæja spá er sú – því það hentar mér ekki að vera með raunsæja spá – að Wales og Ísland spili úrslitaleikinn 11. júlí í París. Ég ætla aftur á móti að leyfa mér að vera raunsær í spá minni fyrir þann leik: Wales vinnur Ísland 14 – 2. Ísland skorar átta sjálfsmörk í leiknum. Og Ísland verður að athlægi um allan heim, ekki síst í Wales. Í gær – svo ég snúi mér að öðru – var ég spurður að því hvað í raun og veru hefði gerst fyrir bjórdósina sem ég gleymdi í frystihólfinu. Ég hafði lýst því í einni færslunni (ég viðurkenni það) að dósin hefði sprungið þegar ég opnaði hana gegnfreðna. En auðvitað trúði ekki viðkomandi manneskja, sú sem spurði mig, þeirri lýsingu minni. Ég trúi henni ekki heldur, því ég hef enn ekki tekið dósina úr skápnum. Fólk er að rengja það sem ég segi hérna – líka ég.
Seint í gærkvöldi fékk ég einhvern undarlegasta póst sem ég hef nokkurn tíma fengið. Ég hef reynt að svara honum – eða réttara sagt: ég hef svarað honum – en ekkert svar fengið við svarinu; og ég fékk strax á tilfinninguna að sendandinn væri sömuleiðis látinn, líkt og hann upplýsir mig um aðra manneskju. Pósturinn var svona: „(dagsetning osfrv) Kæri Bragi. Rósa er dáin. Hún lést á heimili sínu í gær. Með hlýrri kveðju og lófataki, Linda G. (Gylfadóttir)“ Svona var pósturinn orðréttur. „ …og lófataki“? … Og Gylfadóttir innan sviga? (Ég geri ráð fyrir að „lófatak hafi átt að vera „handtak“ – það þarf samt ekki að vera.) Ég veit ekki hvað ég á að halda um þetta – auðvitað veit ég það ekki. Ég hafði ætlað mér að skrifa um svolítið annað í dag, og var búinn að forma þá áætlun lauslega í huganum í gær þegar pósturinn frá Lindu (ef hann er þá frá þessari Lindu) barst mér. Ég hafði meðal annars ætlað mér að segja eitthvað – eða öllu heldur spyrja spurninga – um hin svokölluðu kirkjugrið; en þessi póstur um Rósu (ef hann er þá virkilega um Rósu; ég veit ekki hvað ég á að halda) sló mig einhvern veginn alveg út af laginu. En hafi einhver raunverulega dáið, þá þykir mér það leitt. Og set af því tilefni (eftir)myndina af Fernando og Luis hér í hausinn.
„Hver er staðan?“ rifjaði ég upp um daginn að Ásmundur Jónsson, Ási (Ási í Gramminu, eins og sumir þekkja hann; Ási í Smekkleysu, eins og aðrir þekkja hann), hefði hrópað upp yfir sig þegar kassarnir utan um Googooplex-plötuumslögin urðu viðskila við rúgbrauðsbílinn sem hljómsveitin Purrkur Pillnikk ók á töluverðum hraða í gegnum grænar sveitir Englands á neðanverðum níunda áratug síðustu aldar. (Ég hefði mögulega getað troðið inn fleiri nafnorðum inn í þessa setningu, en ákvað að gera það ekki.) Ég rifja upp þessa upprifjun mína núna vegna þess að mér líður hálfkjánalega með titilinn á skáldsögunni sem ég er að skrifa. Stöðu pundsins. Staða pundsins er samt titill sem ég hef lengi gengið með í höfðinu; hann hefur fylgt mér – eða minnisbókum mínum – í mörg, mörg ár. Ég er með öðrum orðum ekki að láta mér detta hann í hug núna (í júní 2016), þegar pundið tekur hina kröppu dýfu í kjölfar Exit-vitleysu Breta. Brexit kemur heldur ekki fyrir í bókinni. Ekki einu sinni Bregret, eins og nú er farið að nefna í kjölfar atkvæðagreiðslunnar alræmdu. Söngkonan og rithöfundurinn Brix Smith kemur ekki heldur fyrir í bókinni. (Sú manneskja er reyndar fædd í Ameríku. Og til glöggvunar þeim sem ekki þekkja nafnið, þá var hún einu sinni eiginkona Mark E. Smith, og meðlimur hljómsveitarinnar The Fall.) Brix var ekki einu sinni orðinn meðlimur The Fall þegar Purrkur Pillnikk var upphitunarhljómsveit þeirra á túr um England, og það vill svo til að skáldsagan sem ég nefndi, Staða pundsins, gerist um það bil fimm árum áður en túrinn með The Fall var farinn. Og þá voru reyndar nokkur ár þangað til Brix gekk til liðs við The Fall. (Hvert er ég eiginlega kominn? Hvað er ég að tala um?) Brix Smith (sem nú heitir Brix Smith Start) gaf út ævisögu sína um daginn. Hún er þriðji meðlimur The Fall sem gefur út ævisögu sína. Fyrst var það Mark E. Smith sjálfur fyrir nokkrum árum; svo Steve Hanley, bassaleikarinn fíni; hann gaf út sína ævisögu fyrir um það bil tveimur árum; og núna um daginn var að koma bókin eftir Brix. En talandi um ævisögur (poppara og fyrrv. poppara), þá er mín bók sem er í smíðum, Staða pundsins, ekki ævisaga. Að minnsta kosti ekki ævisaga mín. En samt er nánast ekkert í henni sem ekki byggir óbeint á ævi höfundar. Ef eitthvað gerðist fyrir mig, eða mína fjölskyldu, á árunum 1976 til 1977, þá gerast þeir hlutir fyrir persónurnar í bókinni, sem allar, vel að merkja, heita öðrum nöfnum en ég og mín skyldmenni og vinir – og eru aðrar persónur (flestar, að minnsta kosti). Ég er ekki frá því að hægt sé að kalla svona skrif „skáævisögu“. Persónulega er ég að taka stóra áhættu með því að tala um bók sem er í smíðum; það gæti orðið til þess að mér finnist ég ekki þurfa að skrifa hana. En persónuleg áhætta fylgir hverri bók hvort sem er, ekki bara fyrir höfundinn, heldur lesandann líka. Hann, sá síðarnefndi, gæti þekkt sig í henni, undir einhverju allt öðru nafni en hann gengur undir í „raunverulegu lífi“. Meira að segja ég gæti farið að þekkja mig of vel í eigin bók. En hvers vegna „staða pundsins“? Fyrst tengdi ég þann titil hugmynd sem mig langaði til að vinna úr, eins konar „verslunarbréfasögu“, út frá kynnum mínum af því fyrirbæri í Verzlunarskóla Íslands; en síðar tók hugmyndin á sig aðrar myndir; og þótt verslunarbréf komi fyrir í bókinni núna, þá er „núverandi gerð“ sögunnar afar ólík þeirri upprunalegu. Fyrir fjörutíu árum var pundið rúmlega þrjúhundruðkall íslenskar; í dag er það ekki nema 165 krónur. Ég hef ákveðið að leggja þónokkra merkingu í það, ég sem legg aldrei neina merkingu í neitt. Og svo er ekkert annað í stöðunni en að bíða eftir leik Pólverja og Portúgala. Ég held með Pólverjum, jafnvel þótt Ronaldo hafi átt eitthvert póetískasta atriði keppninnar í ár – reyndar utan vallar – þegar hann henti hljóðnema fjölmiðlamannsins í ána.
Það var ekki leiðinlegt að fylgjast með Færeyingunum gleðjast yfir leiknum í gær. Eiginlega jafn gaman og að horfa á górilluna Joe Hart þegar loftið var úr henni í leikslok. Og svo er eitt: færeyska ætti að vera hið alþjóðlega fótboltamál, eins og franska er hin opinbera tunga póstsamgangna í heiminum. Sjá hér: „Fyri løtu síðan brendu ensku leyvurnar seg av íslendskari grótbræðing. Ensku stjørnurnar fingu bara ikki pláss at spæla, og hvørja ferð Rooney, Vardy ella Sterling vóru um skræða seg leysar, kom ein gróthørð takkling og steðgaði teimum.“
Ég er í rusli. Maðurinn með nítjándualdarandlitið, Chiellini, búinn að skora fyrir Ítali. Og Ítalir búnir að vera sterkari „aðilinn“. Þetta er eitthvað rangt. Þetta er búningum Spánverjanna að kenna, þessum fáránlega ljótu aukabúningum sem þeir nota. Þeir voru líka í þessum skelfilegu búningum þegar þeir töpuðu gegn Króötum. Af hverju eru þeir ekki í sínum dökku búningum; það fer Spánverjum ekki að vera í svona auglýsingastofulegum hönnunargalla. Eða -gaddla. Ég er kominn með hjartsláttartruflanir. Og nú kemur hléð. Ég fer í frystihólfið í ísskápnum mínum og næ í bjórinn sem hefur beðið eftir mér þar í nokkra daga, ef ekki viku. (Eða var ég búinn að drekka hann? Ég man það ekki. Geðshræringin er slík.) Og þegar ég toga í álhringinn til að opna dósina, springur dósin, og allir 500 millilítrarnir sprautast yfir eldhúsið og mig! Og utan á ísskápshurðina; það fer mest á hana. Ég þarf að skipta um föt; ég ætla ekki að fara angandi af humlum í seinni leik dagsins á heimili bróður míns. Og ég ætla að þrífa eldhúsið; ég ætla að nota næsta klukkutímann til þess – ég þori ekki heilsunnar vegna að horfa á restina af Spánarleiknum. Og ég ætla að endurbirta ítölsku myndina af fráfarandi forseta okkar.
Nú man ég ekki hvort ég hafði lofað því „opinberlega“ á þessari síðu minni að segja aldrei frá draumum mínum (þeim sem verða til á nóttunni); en ég hafði svo sannarlega lofað mér sjálfum því. Á sama hátt og draumar eiga sjaldnast erindi í skáldskap, finnst mér engin ástæða til að vera að flagga þeim hér. En núna er kominn tími til að svíkja þetta loforð mitt. Til að réttlæta þau svik verð ég láta þær upplýsingar fylgja að það voru niðurstöður Brexit-atkvæðagreiðslunnar sem voru kveikjan að draumnum sem ég er um það bil að fara að segja frá. Of langt mál væri að útskýra það orsakasamhengi. En draumurinn var svona (í mjög stuttu máli): Íslendingar unnu EM í fótbolta 2016, án þess að skora mark í allri keppninni. Þeir fengu á sig eitt mark, sem Englendingar skoruðu í hálfleik með því að senda einn liðsmann sinn út á völlinn með boltann á meðan liðin voru (eða áttu að vera) í hvíld; og það var því enginn markmaður í marki Íslendinga (því marki sem Íslendingar áttu að verja í seinni hálfleiknum), og engin vörn fyrir framan markið. Þetta mark var að vonum dæmt af. Nokkrum leikjum síðar – sem ég man ekki úr draumnum hvernig röðuðust upp; hverjir voru andstæðingar Íslendinga – var staða okkar manna (Gylfa og Arons og þeirra) sú að við höfðum ekki skorað eitt einasta mark, en heldur ekki fengið neitt á okkur (fyrir utan mark Englendinga í hálfleiknum, það sem var dæmt af). Og við unnum mótið. Það fylgdi þó ekki með í draumnum hvort sigur með slíkri markatölu hefði unnist áður í sögu keppninnar. Mér þótti samt leiðinlegt að dreyma ekki framhaldið, sem hefði þá væntanlega falið í sér móttöku íslensku þjóðarinnar þegar liðið sneri aftur með bikarinn. En svo tekur raunveruleikinn við í dag (eins og hann gerði fyrir Guðna Th. í gær). Fyrst mætir raunveruleikinn í formi Spánverja og Ítala; síðan með Englandi og Íslandi. Munu Englendingar láta draum minn rætast með því að senda Wayne Rooney út á völlinn í hálfleik – með boltann á undan sér – til að þruma honum í varnarlaust mark Íslendinga? Allt í einu rifjast upp fyrir mér smásögutitill Delmores Schwartz, In dreams begin responsibilities.
Hm. Hvað á maður að segja? Ég hef ekki Morgunblaðið undir höndum, og heldur ekki DV (ef það kemur ennþá út), en inn um lúguna í morgun (um það leyti sem ég var að opna frystihólfið í ísskápnum til að athuga hvort bjórdósin frá því um daginn væri í lagi – sem hún virtist vera) duttu tvö dagblöð á mottuna í forstofunni, gott ef ekki á sama augnablikinu (eða mómentinu, eins og nú er oftar sagt): Fréttatíminn og Fréttablaðið. Þannig að ef ég kærði mig um gæti ég lagst yfir þessi blöð, gert svolítinn samanburð á þeim, vitnað í greinar og viðtöl (og bókadóma, sem reyndar eru ekki margir, að minnsta kosti ekki miðað við hversu margar bækur koma út á Íslandi), og svo framvegis – jafnvel … ja, jafnvel hvað? – en ég ætla að láta mér nægja að benda á tvær heilsíður sem í þessum blöðum er að finna. Þær eru báðar frá forsetaframbjóðendum. Í Fréttablaðinu, á bls. 5, er auglýsing frá framboði Andra Snæs. Og í Fréttatímanum, á bls. 3, er Guðni Th. með auglýsingu. Ég ætla ekki að hafa einhverjar sterkar skoðanir á þessum tveimur síðum (ekki sem ég viðra, að minnsta kosti), en ég vil bara benda á þær. Þær eru á bls. 5 í Fréttatímanum, og bls. 3 í Fréttablaðinu. Framundan í dag eru síðan fótboltaleikir á EM, lestur góðra bóka, og svolítil endurskrif texta sem var skrifaður í gær; en svo fer maður niður í Das Rathaus við Tjörnina og kýs nýjan forseta. Inni í klefanum mun maður fara í huganum yfir heilsíðurnar tvær, og jafnvel velta fyrir sér ólíkum bakgrunninum á ljósmyndunum: á annarri þeirra er Jökulsárlón (ég sé allavega ekki betur), og á hinni er dökkgrár bakgrunnur (að minnsta kosti prentast hann þannig í því eintaki blaðsins sem ég fékk inn um lúguna). Nú, svo er aldrei að vita nema maður fari á kosningavöku í Iðnó (ekki Iðnú – Iðnú er í Brautarholti).
N. Farage og B. Johnson virka ekki á mann sem sérlega aðlaðandi stjórnmálamenn; það er einhver keimur af Dónaldi í þeim. Og allt í einu er D. Cameron orðinn góði gæinn, hann sem hefur hið óhugnanlega yfirbragð ungliðahreyfingar Sjálfstæðisflokksins. Ég spái því að ákvörðun 52 prósentanna á Bretlandseyjum sé upphafið að náinni samvinnu og vináttu Vladimirs (Pútín) og Borisar (Johnson), þegar Boris verður orðinn forsætisráðherra. Ég hef áhyggjur af þessu, ég verð að segja það. Og ég hef líka áhyggjur af því að þetta kunni að hafa ófyrirséð áhrif á bókina sem ég er að skrifa. Hún heitir nefnilega Staða pundsins. En núna verða Íslendingar að sýna Englendingum á mánudaginn hvar Davíð keypti ölið. Og þá er aldrei að vita nema að ég taki bjórinn minn út úr frystinum, og leyfi dósinni að springa yfir veggi eldhússins, ef hún endilega vill það.
Ég hef ekki hugmynd um hvers vegna, en mér finnst þessi dagsetning, ásamt ártalinu, alveg sérstaklega falleg. Það hefur ekkert með úrslit gærdagsins að gera. Sá dagur, gærdagurinn, virkar reyndar á pappírnum ekkert sérlega aðlaðandi: 22. júní. Of miklar sléttar tölur. 22 finnst mér heldur ekki mjög skemmtileg tala, þótt ég hafi búið við Tómasarhaga 22 nokkur ár í æsku minni. En í gær var ég að velta fyrir mér „stöðunni“. Og dró inn í þá „umræðu“ vin minn Ásmund Jónsson. Staðan í dag er gerbreytt frá stöðunni í gær. Ekki bara vegna fótboltakeppninnar í Frakklandi, heldur almennt. (2 – 1 er samt falleg staða, þótt ég hafi spáð henni öfugri: 1 – 2.) Ég hitti Andra Snæ í gær; ég var að keyra eftir götum Reykjavíkur, og hver annar en Andri Snær, ásamt Margréti konunni sinni, er þá að ganga eftir götum sömu borgar. Við heilsuðumst í gegnum framrúðu bílsins, svo gekk hann að bílnum, ég opnaði dyrnar, og við heilsuðumst með handabandi. Andri var á leiðinni niður á Ingólfstorg til að fylgjast með leiknum. Ég á sjálfur mjög erfitt með að taka þannig þátt í stemmningunni; að standa mitt í fjöldanum og gleðjast eða syrgja einhver úrslit; ég er svo hræddur við að fólkið í kringum mig fari að syngja einhver lög, eins og til dæmis Lofsongur, því ég kem svo illa út í slíkum aðstæðum; það verður svo áberandi að ég vil ekki taka þátt í söngnum. Þetta er ekki ósvipað því þegar ég herpi saman munninn í útförum þegar kirkjugestir byrja að taka undir með prestinum í Faðirvorinu. Það er vandlifað. En ég á engan miða á leikinn í Nice á mánudaginn. Og ég á ekki heldur farmiða út. Enda til lítils að eiga bara miða út, ef maður á ekki miða á leikinn. Ekki ætla ég að fara að svindla mér inn, eins og mig minnir að ég hafi einhvern tíma gert á Melavellinum á sjöunda eða áttunda áratug síðustu aldar. En hvað er ég að fara? Af hverju kem ég mér ekki bara að efninu, eða játa fyrir sjálfum mér að það sé ekkert efni. Það er engu líkara en ég sé kerfisbundið að forðast hið augljósa umfjöllunarefni dagsins, það er að segja úrslit gærdagsins. Drakk ég bjórinn sem ég setti í frystinn í gær? Eða er hann ennþá í frystinum, orðinn tvöfaldur að ummáli í afmyndaðri dósinni sem er við það að springa? Ég ætla ekki að svara svona spurningum.
„Ó, nei.“ Allt í einu fannst mér ég þurfa að setja þessi orð (innan gæsalappa) fram opinberlega. Þau spruttu fram af vörum mér (og núna fingrum) þegar ég sá frétt á vísi punktur is um Íslendinga að syngja íslenska þjóðsönginn (Lofsongur) fyrir framan Rauðu mylluna í Parísarborg. „Ó, nei,“ verða orð sem eiga við í lok dags (um sexleytið), hvernig sem úrslitin í leiknum við Austurríkismenn verða. Ég keypti bjór í tilefni dagsins. Og ég setti hann í frystihólf ísskápsins til að hann yrði kaldur klukkan fjögur. Núna er ég aftur á móti að hugsa um að taka hann ekkert úr frystinum, að leyfa honum bara að vera þar. Fá mér kaffi í staðinn. Ég veit alveg hvað mun gerast fyrir bjórdósina – hún mun springa. En er það ekki bara allt í lagi? Þegar hljómsveitin Purrkur Pillnikk ferðaðist um England árið 1982, í þýskum rúgbrauðsbíl (minnir mig), vorum við með nokkra kassa af umslögum utan um hljómplötuna Googooplex aftan í bílnum. Hvort sjálf platan var ekki komin í umslögin man ég ekki, en líklega áttum við eftir að raða þessu saman, plötunni og umslaginu – allavega man ég að við ætluðum að selja þetta í tónleikahúsunum þar sem við vorum að hita upp fyrir The Fall á þessu ferðalagi. Ásmundur Jónsson, sem rak útgáfuna okkar Gramm, var með okkur í bílnum. Ásgeir heitinn Bragason keyrði. Og ég man að hann keyrði oft mjög hratt, svo okkur hinum varð ekki um sel. Og hann hefur ábyggilega verið að keyra eitthvað mjög hratt þegar afturdyrnar á bílnum opnuðust allt í einu, og nokkrir kassar með plötuumslögunum utan um Googooplex hentust út úr bílnum og lentu á enska sveitaveginum. Við gerðum okkur strax grein fyrir hvað hafði gerst. Ásgeir hefur ábyggilega hemlað mjög snöggt, en Ási hrópaði: „Hvernig er staðan!“ Sem var í sjálfu sér alveg eðlileg spurning, en vissulega einkennileg. Ég rifja þessa sögu upp núna vegna þess að í morgun fór ég eitthvað að velta fyrir mér hvernig staðan í leik Íslendinga og Austurríkismanna yrði klukkan átján í dag. Það þarf samt engan fótboltaleik til að rúgbrauðssagan frá Englandi komi upp í huga minn, því ég rifja þessa sögu mjög oft upp, við ólík tækifæri, ýmist þegar um er að ræða stöðu í fótboltaleik, stöðu gjaldmiðils, eða bara stöðu mála almennt. En nú að öðru, en þó því sama. Ég fékk svakalegan aulahroll þegar ég sá myndir í sjónvarpsfréttum í gær af íslenskum fyrirmennum standandi við einhver tjöld í Frakklandi í gær; þau voru að njóta einhverra veitinga, og forsætisráðherra var á staðnum. Það er að segja forsætisráðherra Íslands, sá sem hefur þann titil núna. Honum er ætlað að horfa á leikinn á Stade de France í Saint Denis. Og hann mun gera það. En nú að öðrum hrolli. Hrollinum sem ég fékk við að horfa á ólöglega markvörslu króatíska markvarðarins í gær. Sá hrollur var af allt annarri tegund. Króatar voru ansi fínir, og máttu alveg vinna leikinn fyrir mér (Spánverjar eru hvort eð er komnir áfram); en vítaspyrnuna hefði átt að endurtaka. Þetta var svakalegt. Markvörðurinn fór einhverja tvo eða þrjá metra fram fyrir línuna áður en Spánn sparkaði boltanum. Það má ekki. Mín yfirgripsmikla þekking á tækniatriðum fótboltaíþróttarinnar fullyrðir það. Síðustu tíðindin af EM í bili eru aftur á móti kennslustund Ronaldos, hins portúgalska, í því hvernig bregðast skal við kjánalegum spurningum fjölmiðlafólks. Hann tók bara hljóðnemann af manninum og henti honum í ána. Mér fannst eins og þetta kæmi úr bók eftir Óskar Árna.
Er ekki réttast að bíða með alla tjáningu þangað til spænska liðið hefur tjáð sig á vellinum í kvöld? Króatar eru eitt skemmtilegasta liðið í keppninni, svo þetta verður án efa einhver keppni. En myndefni dagsins er spænskt, eða öllu heldur katalónskt.
Hvíldardagur er samkvæmt orðabók júnímánaðar sá dagur sem notaður er til að hvíla sig á fótboltaáhorfi. Sá dagur var sem sagt í gær. Ég reyndi auk þess að fjarlægja mig því hugarástandi sem fylgir EM með því að horfa (aftur) á hina stórkostlegu bíómynd Burn after reading (sem ég held að hljóti að vera einhvers konar meistaraverk), og lesa (aftur) nýjustu bók Michels Houellebecq, núna í íslenskri þýðingu. Svo horfði ég líka á fyrsta þátt (reyndar ekki aftur) í nýrri franskri sjónvarpsseríu sem kallast Marseille, með Gérard Depardieu í aðalhlutverki. Þátturinn hófst á atriði sem gerist á hinum risastóra fótboltavelli Marseille-borgar, þar sem Íslendingar voru næstum því búnir að vinna Ungverja! En þetta var alger skelfing, þessi þáttur – agalegt sjónvarpsefni. Hann var svo vondur að ég hljóp í burtu frá sjónvarpstækinu. Eða var að minnsta kosti að hugsa um það. „Leikurinn“ í Marseille var reyndar ekki mikið betra sjónvarpsefni. En auðvitað má ekki gera of miklar kröfur til þess sem er framleitt fyrir sjónvarp, sérstaklega ekki þegar það er framleitt í beinni útsendingu. En Undirgefni. Það staðfestist við endurlestur þeirrar bókar að nokkrir kaflar hennar eru skelfilega flatir, nánast eins og í verksmiðjuframleiddri glæpasögu (eða Frank og Jóa, svo maður grípi til mikið tekinnar líkingar); en þessir kaflar skemma þó ekki söguna í heild. Mér finnst þetta ennþá jafn fín saga og mér fannst fyrst. Og umfram allt er hún skemmtileg. Hvernig höfundurinn fléttar inn í hana verkum og karakter Joris-Karls Huysmans er rosalega vel gert (og hlýtur að verða til þess að einhverjir kynni sér þann höfund); og sú mynd sem Houellebecq dregur upp af þjónkun – eða undirgefni – fólks við peningaöfl og trúarbrögð er svo fínleg og húmorísk að maður fær aldrei á tilfinninguna að hann sé að ota einhverjum pólitískum eða andtrúarlegum skoðunum að manni. Ég verð var við að sumir lesa þessa bók eingöngu sem einhvern spádóm, en það liggur við að hægt sé að ræða hana algerlega án þeirrar hliðar; hún virkar einfaldlega mjög vel sem mynd af miðaldra bókmenntafræðingi sem upplifir líf sitt – og lífsþreytu – í gegnum viðfangsefni sitt sem fræðimaður: rithöfundinn Huysmans. Það sem mér finnst í raun standa upp úr sögunni er einmitt sá höfundur – sá merkilegi og makalaust skemmtilegi höfundur – og hvernig sögumaður speglar sig í honum. Í því ljósi verður myndin af íslömsku Frakklandi nánast aukaatriði. En svo tengist auðvitað Huysmans, og hans „flótti“ yfir í kaþólsku, íslömsku spurningunni í bókinni. Burtséð frá öllu þessu má líka lesa söguna sem „tíðabók“ um áfengisneyslu, örbylgjumat og skyndikynlíf, rétt eins og Aftur á bak Huysmans var lýst sem „tíðabók“ dekadentismans. Hér er ein setning úr Undirgefni (þýð. Friðrik Rafnsson): Það er ansi erfitt að skilja annað fólk, komast að því hvað því býr í brjósti og án blessaðs áfengisins tækist okkur það ef til vill aldrei. Á sama hátt má kannski segja (svo maður laumi sér snyrtilega aftur yfir í fótboltann) að án marksins sem Íslendingar fengu á sig undir lok leiksins við Ungverja hefði maður ekki gert sér fulla grein fyrir hversu óspennandi fótbolta Íslendingar spila í Evrópukeppninni. En samt – áfram Ísland (svo langt sem það nær). Svo mæli ég með myndinni eftir Coen-bræður – um starfsmanninn (konuna) á líkamsræktarstöðinni, sem langar í lýtaaðgerð, nokkuð fjölþætta, en á ekki alveg fyrir henni …
Andrés Iniesta gærdagsins. Spánverjar. En nú þori ég ekki að segja meira í bili. Ég ætla að vera öruggumegin (er þetta orð til? allt í einu fannst mér það svo skrítið); ég ætla að bíða eftir úrslitum dagsins. Ísland er að fara yfir um. „Hinn ákveðni greinir íslensku leiklýsendanna“ (er þetta orð líka til?) verður að bíða. Ég spái því að Íslendingar tapi fyrir Ungverjum, 0 – 2. En ég vona að þeir vinni. Og ef þeir vinna, þá vinna þeir 1 – 0. Og ég ætla að leyfa mér að birta aftur hina erótískt þrungnu ljósmynd (eða er þetta málverk?) af fráfarandi forseta Íslands og Ratzinger páfa, í tilefni af því að núna er vika þangað til Guðni Th. verður kosinn nýr forseti landsins. Og gæla við þá hugmynd að einhvern tíma fái Guðni af sér mynd með núverandi páfa. En nú ætti ég ekki að segja meira; ég er farinn að hafa á tilfinningunni að ég sé frekar sannspár maður. Það fer mér ekki vel. En atriðið á Austurvelli í gær var stórkostlegt! Forsætisráðherra Íslands er furðulegur maður, í merkingunni stórskrítinn, eiginlega alveg vonlaus, ekki viðbjargandi. 0 – 0 fyrir honum. En vonandi 3 -1 fyrir íslenska landsliðinu í dag (þetta er ný spá: 3 – 1; ég þori ekki að taka sénsinn á að það verði vitnað í 0 – 2 spána mína – ekki fyrr en hún rætist).
Líklega hef ég fengið of stóran skammt af fótbolta um miðjan daginn í gær, eða verið svona spældur yfir úrslitunum í leik Englands og Wales, því ég kaus að gera annað (en að horfa) þegar Úkraína og Norður-Írland höfðu viðureign kl. fjögur. Ég hef því ekki hugmynd um hvernig sá leikur var. Ég var að vinna. Reyndar virkar þessi keppni mjög vel hvað varðar „dagvinnu“ manns; maður neyðist til að skipuleggja sig út í ystu æsar; og ég er ekki frá því að sú skipulagning skili sér beint inn í textann; mér fannst ég rissa upp nokkrar mjög svo einbeittar senur og samtöl í gær, og ekki bara í gær, heldur síðustu daga. Staða pundsins græðir því á þessari evrópsku fótboltakeppni … En þá að leiknum í dag, Ítalíu/Svíþjóð. Ég veit ekki af hverju það er, en ég er aldrei spenntur fyrir Svíþjóð sem fótboltaþjóð. Á einhvern svipaðan hátt og með England og Írland. Og þessi leikur Svía og Ítalíu var ekki skemmtilegur. Ég fór að gera eitthvað annað. Ég geri mér grein fyrir að í dag er þjóðhátíðardagur Íslendinga; en þegar ég opnaði fyrir sjónvarpið fyrir hádegi og sá forsætisráðherra Íslands, framsóknarmanninn, tala eitthvað um Ísland, þá missti ég allan áhuga á Íslandi í bili. Sá áhugi kemur aftur á morgun, geri ég ráð fyrir, þegar Ísland spilar við Ungverja. En Ítalía? Ég held að Chiellini (sem ég held að sé varnarmaður) hljóti að hafa áhugaverðasta andlitið í þessari EM-keppni. Það verður líka að velta slíku fyrir sér. Það kemur eitthvað mjög gamalt andrúmsloft inn á grasvöllinn með þessum Chiellini. Þetta er eiginlega andlit sem hefur ekkert með fótbolta að gera (þó ég viti að fótbolti er gömul íþrótt). Ég ætla ekki að hrapa að neinni harðsoðinni niðurstöðu með það úr hvaða átt – eða heimi – þetta andlit kemur; ég verð að fá að velta því aðeins lengur fyrir mér. Ég ætlaði raunar í dag aðeins að minnast á „vinkonu“ mína Rósu Sæberg, þá sem hefur undanfarið komið inn í líf mitt á fremur óvenjulegan hátt – hún hafði nefnilega óvænt samband við mig í gær; það var í gærkvöldi (á meðan ég var ekki að horfa á leik Þýskalands og Póllands; ég gafst nefnilega upp á honum, sem var skrítið, því ég hef verið aðdáandi þýska liðsins); en erindi Rósu má segja að hafi verið of flókið til að ég geti gert því almennileg skil hér, í svona tiltölulega stuttri færslu. Og ég verð víst að bíða með það um stund. (Get þó sagt að ég fékk að heyra um óánægju hennar með að ég væri ekki búinn að birta niðurlag viðtalsins sem hún átti við mig í tölvupóstinum um daginn.) En núna í annað – ég veit ég er að fara fullmikið úr einu í annað. Mér datt nefnilega eitt í hug varðandi fótboltann. Síðustu leikir – sýnist mér að minnsta kosti – hafa verið fremur dauflegir. Of mörg mörk eru drepin í fæðingu af varnarmönnum. Mín hugmynd er því sú að liðin ættu að vinna að því markvisst að gera varnarleikinn lakari en hann er. Að leggja alla áhersluna á sóknarleikinn. Mjög margt hefur verið gert í sögu íþróttarinnar til að hressa upp á leikinn, gera hann fjörugri og hraðari, og meira fyrir augað og andann; en þetta með að vörnin skuli vera jafn góð og hún yfirleitt er (að vísu klikkaði hún svolítið hjá sænska liðinu undir lok leiksins við Ítali) er eitthvað sem má taka til athugunar. Hér verð ég reyndar að gera hlé. Fékk óvænta heimsókn (sem núna er búin), og (væntanlega) spennandi leikur að hefjast. Ég hafði ætlað að tala um „hinn ákveðna greini íslensku leiklýsendanna“, en það verður að bíða þangað til næst. (Í tilefni dagsins birti ég hina ljóðrænu mynd af fráfarandi forseta Íslands og Ratzinger páfa. Hún er reyndar alltaf við hæfi – það þarf ekki 17. júní til.)
Fjandinn. Þetta var mér að kenna – sigur Englands yfir Wales. Ég vissi, um leið og ég skrifaði færsluna í hálfleik, til að gleðjast yfir marki Gareths Bale, að ég ætti ekki að vera að því; það yrði bara til þess að England myndi jafna, eða jafnvel fara yfir. Það má vera að ég hafi yfirgripsmikla þekkingu á fótbolta, en ég ætti ekki að tjá mig í hálfleik. En Wales verður þá bara að vinna Rússa. Og ég að hafa mig hægan á meðan.
Hálfleikur í viðureign nágrannanna. Ég lýsti því yfir um daginn að ég hefði ekki mjög yfirgripsmikla þekkingu á fótbolta. En það er ekki rétt. Ekki lengur. Ég hef hana núna. Áður en England og Wales gengu inn á völlinn, rétt fyrir klukkan eitt að íslenskum tíma, sá ég – það var svo augljóst – að markmaður Englendingar, Joe Hart, væri eitthvað frekar eitthvað. Ég held auðvitað með Wales (það var komið fram áður), en burtséð frá því, þá kom það svo heldur betur í ljós í þessum fyrri hálfleik liðanna að markvörður Englendinga væri eitthvað væri frekar eitthvað, ef svo má að orði komast aftur. Ekki vegna þess að hann varði ekki hina frábæru aukaspyrnu frá Gareth Bale, heldur vegna þess að hann var búinn að ákveða með sjálfum sér fyrir leikinn að hann væri bestur; að Englendingar þyrftu ekki að hafa fyrir þessu. En Englendingar eru sjaldnast bestir, eða í hópi þeirra bestu. Ekki í fótbolta allavega. Nú verð ég að viðurkenna að ég er sjálfur farinn að líta mig þeim augum að ég hugsi ekki um neitt annað en fótbolta þessa dagana. En það er bara ekki rétt. Ég mun aldrei fást til að viðurkenna það. Ekki fyrr en keppninni lýkur. (En auðvitað á ég ekki að vera að skrifa eitthvað svona núna. Englendingar eiga kannski eftir að skora. Wales-liðinu verður refsað fyrir þessi skrif mín. En ég held með Wales. Á eftir Íslendingum og Spánverjum. Og Þýskalandi – býst ég við. Í þessum skrifuðu orðum voru Englendingar að jafna … Andskotinn.)
